81 vjet më parë, më 12 nëntor të vitit 1944, ndodhi një nga masakrat më të mëdha të regjimit komunist, një vrasje kolektive, pa gjyq, e 14 figurave të shquara të kombit e të kulturës shqiptare.
Me urdhër të Enver Hoxhës dhe zbatuesit të urdhrave të tij, Kristo Themelko, u pushkatuan pa gjyq dhe pa faj pranë Hotel “Bristol” në Tiranë: Ismail Agë Petrela, Muntaz Kokalari, Vesim Kokalari, Syrja Kokalari, Nebil Çika, Reshat Stërmasi, Muharrem Lleshi, Rifat Tërshana, Lluka Xhumari, Ali Panariti etj.
Muzeu Kombëtar “Shtëpia me gjethe” kujton disa prej viktimave që u masakruan në skutat e “Bristolit”.
Ismail Agë Petrela një nga figurat madhore të Shqipërisë, që u pushkatua mesnatën e 12 nëntorit, thuhet se në çastin e pushkatimit u tha ekzekutorëve: “Qëlloni, burrat një herë vdesin”.
Nebil Çika ishte personalitet i shquar në gazetari, i cili drejtoi me sukses gazetën “Arbëria” dhe revistën “Minerva”. Korrespondent i Reuters dhe New York Times. Shkrimet e tij patën jehonë, duke e cilësuar si shkrimtar të nivelit të lartë për ngritjen e demokracisë.
Po atë natë, u pushkatuan dhe pjesëtarët e familjes së shquar Kokalari nga Gjirokastra, Muntaz, Vesim dhe Syrja Kokalari, të cilët ishin pionierë të arsimit kombëtar.
Ushtarë të armatosur hynë në oborrin e shtëpisë së familjes Lleshi, mesnatën e 12 nëntorit dhe thirrën emrin e Muharrem Lleshit, i cili sapo u shfaq tek pragu i derës, u ekzekutua në mënyrë të menjëhershme.
Reshat Stërmasi, një tjetër viktimë e asaj nate, pjesë e Ushtrisë Kombëtare Shqiptare në prill të vitit 1939, në shenjë proteste ndaj pushtimit italian, dha dorëheqjen për të mos i shërbyer fashistëve. Mori pjesë qysh në vitin 1942 në Organizatën e Ballit Kombëtar dhe në vitin 1943 u caktua komandant i Rinisë së Ballit të Tiranës, të cilën e udhëhoqi në luftë kundër pushtuesve italianë e gjermanë.
Rifat Tërshana, nga Dibra e Madhe, mori pjesë në hapjen e Kongresit të Dibrës të 23 korrikut 1909 dhe në hapjen e shkollave shqipe në zonën e Dibrës. Strehoi në shtëpinë e tij, familjen e Enver Hoxhës gjatë viteve të luftës, por më pas vritet më 12 nëntor.
Lluka Xhumari, nga qyteti i Durrësit, kreu shkollën teknike në Itali dhe me iniciativë private, hapi një punishte të vogël, të cilën e zgjeroi në shoqërinë automobilistike “SAKT”. E pushkatuan në rrënojat e hotel “Bristol”, sepse ishte njeriu i biznesit, i iniciativës së lirë, i ekonomisë së tregut dhe investitor i suksesshëm.
Ditët e terrorit komunist, ku njerëzit vriteshin nga gueriljet në prag të shtëpive e nëpër rrugicat e qyteteve, nisën qysh më 28 tetor 1944 e vijuan deri më 16 nëntor 1944.
About the Author
