A duhet të tatohen më shumë të pasurit? Ja ku në Evropë njerëzit janë më pro dhe pse.
Bota po ballafaqohet me presione per rritje te shpenzimeve buxhetore duke filluar nga ato per mbrotjen. Shendetesia, arsimi, ambienti, bujqesia dhe shteti social jane te nenfinancuara.
Perqendrimi pasurise eshte ne nivelet me kritike, duke nxitur pa kenaqesine dhe tensionet sociale dhe politike. Artikulli ka kete fokus
Tatimi mbi të pasurit:
Ku janë evropianët më pro dhe çfarë nënkupton kjo për Ballkanin dhe Shqipërinë?
Mbështetja në rritje për taksimin e super të pasurve
Nëntë nga dhjetë persona në mbarë botën duan që të taksohen super të pasurit për të paguar për veprimet kundër ndryshimeve klimatike dhe për shërbimet publike, sipas një sondazhi të fundit. Me rritjen e pabarazisë, taksimi i të pasurve është lart në axhendë dhe individët më të pasur shpesh kritikohen se kontribuojnë më pak në financat publike sesa taksapaguesit e zakonshëm.
Një studim i porositur nga Oxfam dhe Greenpeace tregoi se njerëzit në Filipine janë më mbështetës globalisht për tatimin e super të pasurve. Qëllimi është rritja e shpenzimeve qeveritare për shëndetësi, arsim dhe luftën kundër ndryshimeve klimatike.
OJQ-të paralajmërojnë se mbi 3.7 miliardë njerëz – gati gjysma e popullsisë botërore – jetojnë në varfëri, ndërsa 3,000 miliarderët kanë fituar 6.5 trilionë dollarë në një dekadë.
Rezultatet në Evropë
Sondazhi i realizuar në maj 2025 përfshiu 13 vende (përfshirë Mbretërinë e Bashkuar, SHBA, Francën, Gjermaninë, Italinë dhe Spanjën). Në Evropë, mbështetja ishte shumë e lartë:
Italia kryeson me 94% mbështetje për tatimin e super të pasurve për një sistem shëndetësor më të mirë.
Pas saj renditen: Spanja 91%, Franca 90%, Mbretëria e Bashkuar 89%, Gjermania 85%.
Një ide po aq popullore ishte mbyllja e boshllëqeve ligjore që lejojnë të pasurit dhe korporatat të përdorin parajsa fiskale: 94% e italianëve, 91% e britanikëve, 90% e spanjollëve dhe francezëve, si dhe 86% e gjermanëve e mbështetën këtë.
Megjithatë, kur bëhet fjalë për përdorimin e këtyre taksave në energjinë e rinovueshme apo izolimin e banesave, mbështetja ulet. Në Gjermani, vetëm 75% e njerëzve janë pro përdorimit të taksave të pasurisë për energjinë e gjelbër, ndërsa 28% janë kundër tatimit për izolimin e banesave. Shifrat janë pak më të larta në Itali e Spanjë, por përsëri më të ulëta krahasuar me mbështetjen për shëndetësinë.
Qëndrimet në nivel BE
Një Eurobarometër i fundit tregoi se:
80% e qytetarëve të BE-së mbështesin një tatim minimal për korporatat shumëkombëshe.
65% mbështesin futjen e një takse për individët më të pasur.
Mbështetja më e lartë është në Hungari (78%), Bullgari dhe Kroaci (71%).
Këto shifra tregojnë se në vendet e Europës Lindore dhe Ballkanit, ku të ardhurat janë më të ulëta dhe pabarazitë më të theksuara, qytetarët shohin në tatimin e të pasurve një instrument drejtësie sociale.
Realiteti aktual në Evropë
Aktualisht, vetëm disa vende aplikojnë tatim mbi pasurinë neto: Norvegjia, Spanja dhe Zvicra. Ndërkohë, Franca, Italia, Belgjika dhe Holanda taksojnë asete të caktuara. Oxfam thekson se po rritet mbështetja për një propozim të G20 që individët me më shumë se 1 miliard dollarë pasuri të paguajnë një tatim minimal vjetor prej 2% të pasurisë së tyre.
Në korrik, Spanja dhe Brazili krijuan një koalicion global për tatimin e super të pasurve, duke theksuar se 1% më i pasur i popullsisë botërore zotëron më shumë pasuri sesa 95% e njerëzimit së bashku.
Çfarë nënkupton kjo për Ballkanin dhe Shqipërinë?
Edhe pse Shqipëria nuk ishte pjesë e sondazhit, realiteti ynë është i ngjashëm me vendet e Europës Lindore:
Pabarazitë sociale janë të theksuara, sidomos mes qytetit dhe fshatit.
Sistemi tatimor mbështetet kryesisht te TVSH-ja dhe tatimi mbi pagat, që godet shtresat e mesme dhe të varfra.
Tatimi mbi pasurinë ekziston, por është i kufizuar te ndërtimet dhe tokat, pa prekur realisht super të pasurit që shpesh e kanë kapitalin në asete financiare ose jashtë vendit.
Si në Hungari, Bullgari e Kroaci – ku mbështetja për taksimin e të pasurve është mbi 70% – edhe në Shqipëri ka gjasa që qytetarët do ta mbështesnin një reformë të ngjashme. Por sfida do të ishte:
1. Zbatimi i drejtë dhe transparent – për të shmangur që barra të bjerë mbi shtresën e mesme.
2. Lufta kundër korrupsionit dhe evazionit – që të pasurit të mos shmangin tatimin duke përdorur parajsa fiskale ose lidhje politike.
3. Destinacioni i fondeve – për shëndetësi, arsim dhe shërbime publike, të cilat janë prioritet për qytetarët.
Nëse Shqipëria hap debatin për një tatim mbi të pasurit, është e sigurt se mbështetja popullore do të ishte e madhe.
Pyetja kryesore nuk është nëse, por si(?): si të sigurohet që kjo politikë të zbatohet me drejtësi dhe të përkthehet në shërbime më të mira për qytetarët?
