Ndërmjet viteve 2018 dhe 2023, Maqedonia e Veriut ka shpenzuar rreth gjashtë milionë euro në projekte të lidhura me inteligjencën artificiale (IA). Megjithatë, sipas një raporti të fundit të publikuar nga Kontrolli i Lartë i Shtetit, asnjë nga këto projekte nuk është aktualisht operacional. Më shqetësues është fakti se vendi vazhdon të mos ketë një kuadër ligjor apo strategjik funksional për IA.

Pavarësisht investimeve të konsiderueshme në këtë fushë të avancuar teknologjike, rezultatet janë zhgënjyese. Sipas raportit, fondet janë shpërndarë përmes disa institucioneve publike dhe private, por mungesa e planifikimit, koordinimit dhe vizionit strategjik ka bërë që ato të mos sjellin asnjë produkt të prekshëm për publikun apo për administratën shtetërore.

Raporti thekson gjithashtu se një pjesë e parave janë përdorur për trajnime, seminare dhe platforma testuese, por nuk ka asnjë sistem të integruar të IA në shërbimet publike, edukim, shëndetësi apo ekonomi.

Një ndër kritikat kryesore të raportit është se Maqedonia e Veriut nuk ka ende një ligj për inteligjencën artificiale, pavarësisht rekomandimeve të përsëritura nga organizata ndërkombëtare dhe nga vetë Komisioni Evropian.

Në mungesë të një strategjie kombëtare për IA, investimet po bëhen në mënyrë të shpërndarë, pa vlerësim të rrezikut, ndikimit social apo etik të teknologjisë. Kjo rrit mundësinë që fondet të keqpërdoren, dhe minon besimin publik në transformimin dixhital të shtetit.

Raporti kritikon edhe mungesën e bashkëpunimit ndërinstitucional. Ministria e Shoqërisë Informatike, universitetet, qendrat kërkimore dhe start-up-et teknologjike kanë vepruar në mënyrë të ndarë, shpesh duke dubluar projektet ose duke krijuar zgjidhje të papërdorshme në praktikë.

Ekspertët lokalë kanë kërkuar që qeveria të vendosë përparësi në sektorët ku IA mund të sjellë përfitime të drejtpërdrejta, si:

Digjitalizimi i shërbimeve publike

Parashikimi i ndotjes së ajrit

Optimizimi i sistemeve të transportit publik

Mbështetja për bujqësinë inteligjente

Raporti është një alarm serioz për mënyrën se si po menaxhohen fondet publike në emër të teknologjisë. Ndërkohë që shumë vende të rajonit dhe BE-së po bëjnë hapa të mëdhenj drejt integrimit të inteligjencës artificiale në shërbimet publike dhe në ekonomi, Maqedonia e Veriut ndodhet ende në fazë eksperimentale, pa rezultate konkrete.