Pas gjetjeve për parregullsi në përdorimin e fondeve, Komisioni Evropian mban të ngrira 112 milionë euro derisa Tirana të dorëzojë reforma dhe kontrolle konkrete; në lojë rreth 33 milionë euro të papranueshme për financim.
Zyra Evropiane kundër Mashtrimit konfirmon se hetimi për programin IPARD në Shqipëri ka zbuluar shkelje dhe parregullsi në zbatim, duke çuar Komisionin Evropian të ngrijë përkohësisht 112 milionë euro derisa të vihen në zbatim masa të mjaftueshme. Sipas drejtoreshës në detyrë Salla Saastamoinen, OLAF ka rekomanduar edhe trajtim financiar për rreth 33 milionë euro që mund të rezultojnë të papranueshme për financim, ndërsa ndjekja penale mbetet kompetencë e autoriteteve shqiptare.
Saastamoinen thotë se bashkëpunimi me palën shqiptare është forcuar, me sqarim mandati për intervista, kontrolle në terren dhe sekuestrim provash dixhitale. Ajo përmend miratimin në maj të Strategjisë Kombëtare kundër Mashtrimit dhe dialogun e vazhdueshëm me DG AGRI për paketën e masave që do të vendosin ritmin e çlirimit të fondeve.
OLAF e sheh fazën e negociatave të anëtarësimit si moment kyç: nevojiten rregulla të forta penale e administrative, rrjet funksional koordinimi kundër mashtrimit dhe raportim i detyrueshëm i parregullsive nga auditimet. Institucionet e posaçme kundër korrupsionit dhe gjykatat e specializuara në Shqipëri konsiderohen thelbësore, por kërkohet rritje kapacitetesh, burimesh dhe zbatim praktik.
Në planin teknik, OLAF nxit përdorimin e inteligjencës artificiale për analizë të të dhënave, modelim risku dhe rritje efikasiteti administrativ, ndërsa thekson rreziqet e kontrabandës, veçanërisht në dogana, me fokus në duhanin dhe produktet e reja të tij dhe import-eksportet e mbetjeve të rrezikshme. Për fondet “e gjelbra”, rreziqet kryesore lidhen me prokurimet, kosto të fryra dhe ndërmjetës të panevojshëm; kërkohen kritere transparente dhe verifikim i rezultateve.
OLAF paralajmëron se ndërgjegjësimi publik për rolin e tij është ende i ulët dhe fton qytetarët të raportojnë dyshimet për abuzim me fondet e BE-së në mënyrë anonime. Në nivel kombëtar, paralajmërohet ngritja e një platforme raportimi të parregullsive, e integrueshme me sistemin e OLAF, që të përshpejtojë sinjalizimet dhe reagimin institucional.
Mesazhi kryesor: fondet mbeten të ngrira derisa qeveria të provojë me akte, jo me premtime, se kontrolli, transparenca dhe ndëshkimi i abuzimeve janë realitet funksional. Shqipëria ka kohë për ta bërë këtë, por çlirimi i IPARD do të varet vetëm nga masat konkrete në terren.
About the Author
