Ndryshe nga kultura perëndimore që e sheh vdekjen si fundin e jetës, në Meksikë ajo festohet si një rikthim shpirtëror i të dashurve që nuk janë më, përmes ngjyrave, aromave dhe dashurisë që nuk shuhet kurrë.
Në Meksikë, çdo 1 dhe 2 nëntor, rrugët, shtëpitë dhe varrezat mbushen me ngjyra, muzikë dhe aromë lulesh. Día de los Muertos, Dita e të Vdekurve, është një nga festat më të dashura dhe të thella shpirtërisht, ku jeta dhe vdekja ndërthuren në një ritual të lashtë që bashkon të gjallët me ata që nuk janë më.
Kjo festë, me rrënjë në kulturat para-koloniale të Aztekëve, bashkon traditat indigjene me elementet katolike të sjella nga Spanja. Për meksikanët, vdekja nuk është fund, por një fazë e re e ekzistencës. Besohet se në këto ditë, shpirtrat e të ndjerëve kthehen për të vizituar familjet e tyre, që i presin me dashuri, ushqime, këngë dhe ndriçim.
Në qendër të çdo shtëpie ngrihet altari i përkujtimit, një hapësirë e shenjtë e mbushur me fotografi, qirinj, ushqime të preferuara të të ndjerëve dhe fletë të verdha të lules cempasúchil, që formojnë shtigje për të udhëhequr shpirtrat drejt shtëpisë. Aroma e tyre e fortë dhe ngjyra e ndezur simbolizojnë dritën e jetës dhe rilindjen.
Simboli më i njohur i festës është La Catrina, skeleti i një gruaje elegante që mishëron idenë se vdekja i barazon të gjithë, të pasur e të varfër. Ajo shëtit nëpër rrugë gjatë paradave të mëdha, ndërsa njerëzit veshin kostume shumëngjyrëshe e pikturojnë fytyrat si kafka, një mënyrë për të qeshur me vdekjen dhe për ta pranuar atë me gëzim.
Një element tjetër karakteristik është pan de muerto, buka e të vdekurve, me formë rrethore që simbolizon ciklin e jetës dhe vdekjes. Ajo vendoset në altar si dhuratë për shpirtrat e kthyer dhe shijohet nga familjet si shenjë bashkimi e kujtese.
Në shumë rajone, rrugët mbulohen me tapete të krijuara me rërë, fara dhe petale lulesh, që përshkruajnë motive fetare ose momente nga jeta e të ndjerëve. Po aq domethënëse janë edhe flamujt e hollë prej letre, papel picado, që valëviten në erë për të simbolizuar brishtësinë e jetës njerëzore.
Një tjetër shenjë e veçantë janë fluturat monark, që kthehen në Meksikë çdo nëntor pas një udhëtimi prej mijëra kilometrash. Për meksikanët, ato përfaqësojnë shpirtrat e të ndjerëve që rikthehen për pak kohë në botën e të gjallëve.
Në thelb, Día de los Muertos është një festë për jetën, jo për vdekjen. Ajo kujton se dashuria nuk mbaron me ndarjen trupore dhe se kujtimi është mënyra më e bukur për të mbajtur gjallë ata që duam.
Në Evropë vdekja shpesh shihet me frikë dhe heshtje, në Meksikë, ajo është një ftesë për reflektim dhe përulësi, për ta parë fundin si një fillim të ri. Një festë ku kujtesa nuk është vajtim, por një këngë e përjetshme dashurie.
About the Author
