
Tregim nga Sergej DOVLLATOV
Edhe tani jam i pavëmendshëm ndaj veshjes. Ndërsa më parë vishesha edhe më keq. Në union isha veshur aq keq, saqë më qortonin. E kujtoj si më tha drejtori cinik Push:
– Me pantallonat tuaja, shoku Dovllatov, po shkelni atmosferën festive të këtyre vendeve…
Në redaksitë ku kam punuar, shpesh herë nuk ishin të kënaqur me mua. E mbaj mend redaktorin e një gazete që ankohej:
Po na komprometoni. Ne ju besuam. Ju deleguam në varrimin e gjeneralit Filonenko. Dhe ju, siç më njoftuan, u paraqitët pa xhaketë.
Kisha xhaketë.
Kishit një gjë të vjetër.
Kjo nuk është zhele. Kjo është një xheke e huaj. Dhe për më tepër e kam dhuratë nga Lezhija.
Ç’është kjo Lezhije? – u çudit redaktori.
Lezhi ëshë një piktor i shquar francez. Anëtar i partisë komuniste.
Nuk mendoj, – tha redaktori, pastaj papritmas u zemërua, – mjafton! Justifikime të përjetshme! Ti në gjithçka je ndryshe nga njerëzit! Të u lutem, vishu siç i ka hije një punonjësi të një gazete serioze!
Atëherë i thashë:
Le të më blejë redaksia një xhaketë. Edhe më mirë po më bleu një kostum. Kurse kravatën do ta blej vetë…
Redaktori ishte i zgjuar. Ishte krejtësisht i njëjtë me veshjen. Çështja nuk ishte kjo. Gjithçka shpjegohej thjesht. Unë isha më i shëndoshi në redaksi. Më trupmadhi. Domethënë, siç më thonte drejtoria – më i paraqitshmi. Ose, sipas shprehjes së sekretarit të përgjithshëm Minc, “më përfaqësuesi”. Nëse vdiste ndonjë personalitet i njohur, redaksia më delegonte mua për funeralet. Sepse nuk është e lehtë të mbash arkivolin. Unë merresha me këtë jo pa frymëzim. Jo sepse e doja aq shumë funeralin. Por sepse e urreja punën në gazetë…
Ky quhet guxim, – tha redaktori.
Asgjë e tillë, – i thashë, – është një kërkesë legjitime. Për shembull, punonjësve të hekurudhave u jepin veshje speciale. Rojeve – pallto të trasha. Zhytësve – skafandra. Le të më blejë redaksia veshje speciale. Një kostum për ceremonitë funerale…
Redaktori ynë ishte njeri shpirtmirë. Duke pasur një pagë të madhe, mund të lejohet një luks i tillë si mirësia. Po ashtu, kohët ishin atëherë, relativisht liberale.
Ai më tha:
Le të marrim një vendim kompromisi. Ti do të përgatisësh deri në Vitin e Ri tri materiale me rëndësi sociale. Tre artikuj me një tingull të gjerë politiko-shoqëror. Dhe atëherë redaksia do të të shpërblejë me një kostum të thjeshtë.
Çfarë do të thotë “të thjeshtë”? Të lirë?
Jo të lirë, por të zi. Për raste solemne.
Okej, -i thashë, – do ta mbaj mend këtë bisedë…
Pas një jave shkoj në redaksi. Më thërret drejtori i departamentit të propagandës, Bezugllov. Zbritëm në katin poshtë. Bezugllovi fliste në të njëjtën kohë në dy telefona. Dëgjoj:
Bjellorusi nuk është i përshtatshëm. Bjellorusët janë të shumtë. Më jep një uzbek, ose, në rastin më të keq, një estonez… Megjithatë jo, prit, duket se ka një estonez… Por moldavi është i dyshimtë… Çfarë? Punëtori bie, proletarët janë të mjaftueshëm… Më jep një intelektual, ose nga sfera e shërbimeve. Dhe më e mira – një luftëtar. Ndonjë të moshuar… Në përgjithësi, vepro!
Bezugllovi ngriti një receptor tjetër:
Po… Na nevojitet urgjentisht një uzbek. Çfarëdo lloji, qoftë edhe llupës… Bëj çmos, i dashur, kurrë nuk do ta harroj…
Unë e përshëndeta dhe e pyeta:
Çfarë është kjo internacionale?
Bezugllovi tha:
Shpejt do të jetë Dita e Kushtetutës. Kështu që ne vendosëm të japim pesëmbëdhjetë skica. Sipas numrit të republikave sovjetike. Të përfshijmë përfaqësues të popujve të ndryshëm.
Bezugllovi nxori cigare dhe vazhdoi:
Me rusët, le të themi, nuk ka probleme. Ka mjaft ukrainas gjithashtu. Gjetëm një gjeorgjian në akademinë mjekësore. Një azere në fabrikën e mishit. Madje gjetëm edhe një moldav, instruktorin e komitetit të rinisë. Por me uzbekët, kirgizët, turkmenët ka ngecur. Ku ta gjej një uzbek?!
Në Uzbekistan, – sugjerova unë.
Sa i zgjuar qenke! E qartë, që në Uzbekistan. Por ka afat. Pa përmendur se fondet për udhëtime janë shpenzuar prej kohësh… Shkurt, a do të fitosh pesëdhjetë rubla?
Dua.
Kështu mendova dhe unë… Më gjej një uzbek, do të plotësoj një rubël pesëdhjetëshe. Do ta mbush si dëmshpërblim…
Kam një tatar të njohur.
Bezugllovi u zemërua:
Ç’më duhet tatari?! Edhe unë vetë kam tatarë te sheshi. Dhe ç’dobi ka? Kjo nuk është republikë e bashkimit… Shkurt, më gjej një uzbek. Kirgizët dhe turkmenët i kam ndarë tashmë mes të punësuarve të jashtëm. Taxhiku duket se është te Sashka Shevelev. Kazakun e kërkon Samojlovi. Dhe kështu me radhë. Duhet uzbek. A do ta marrësh përsipër këtë punë?
Mirë, – i thashë, – por të paralajmëroj. – Artikulli do të jetë me rëndësi shoqërore. Me një tingull të gjerë politiko-shoqëror.
Ke pirë? – më pyeti Bezugllovi.
Jo. Ti ke ndonjë propozim?
Ç’thua, – bëri me duar Bezugllovi, – e pamundur. Unë pi vetëm në mbrëmje… Jo më herët se një orë pasdite…
Bezugllovin e njihja prej kohësh. Ishte njeri i veçantë. me origjinë nga Sverdllovsk. Më kujtohet, po përgatitesha për një shërbim në Ural. Natyrisht, duhej të kaloja në Sverdllovsk. Dhe pikërisht gjatë festave të majit. Do të thotë se mund të kisha probleme me hotelin.
I drejtohem Bezugllovit:
A mund të kaloj natën në Sverdllovsk te prindërit e tu?
As diskutohet, – bërtiti Bezugllovi, – sigurisht! Sa të duash! Të gjithë do të jenë të lumtur. Apartamenti i tyre është gjigant. Babai është anëtar korrespondent, ndërsa mamaja veprimtare e njohur e artit. Do të të trajtojnë me petulla shtëpie… Kushti i vetëm: mos e thuaj se jemi të njohur. Ndryshe, gjithçka është e humbur. Sepse unë që nga katërmbëdhjetë vjeç jam i padëshirueshmi i familjes!..
Mirë, – i thashë, – do të kërkoj një uzbek për ty. Fillova të veproj. Shfletova fletoren e shënimeve. U telefonova tridhjetë të njohurve. Më në fund, një shok, trompist, më njoftoi:
Kemi trompistin Balijev. Me kombësi uzbeke.
Shkëlqyer, – i thashë, – më jep numrin e tij të telefonit.
Shkruaje.
E shkrova.
Do të të pëlqejë, – tha shoku im. – Një burrë me kulturë, i lexuar, me humor. Së fundmi është liruar.
Çfarë do të thotë “është liruar”?
E përfundoi dënimin, prandaj e liruan.
A është hajdut, apo jo? – e pyes.
Ç’është ky hajdut? – u ofendua shoku. – Ai ka qenë në burg për përdhunim…
E mbylla telefonin.
Në atë çast, më telefonoi Bezugllovi:
Ke fat, – thirri, – e gjetëm uzbekun. Mishçuku e gjeti… Ku? Po në tregun Kuzneçni. Po tregtonte këto… si quhen… xhufka.
Ndoshta, bakllava?
Po, bakllava, ç’rëndësi ka… Një pronar i vogël – madje është mirë. Tani kjo nxitet në heshtje. Parcelat e oborreve, kopshtet personale dhe gjithçka tjetër…
E pyeta:
Je i sigurt që bakllavaja rritet në kopshte?
Nuk e di se ku rritet bakllavaja. Dhe nuk dua ta di. Por i di mirë udhëzimet e fundit të komitetit të qytetit… Shkurt, me uzbekun jemi në rregull.
Më vjen keq, – i thashë, – sapo më doli një kandidat i shkëlqyer. Një uzbek me kulturë, i edukuar. Solist i orkestrës. Këto ditë është kthyer nga turneu.
Je i vonuar. Ruaje për të ardhmen. Mishçuku ka sjellë tashmë një artikull. Dhe për ty ka një detyrë të re. Dita e racionalizatorëve po afron. Duhet të gjesh një mjeshtër rus të ditëve tona, pasardhësin e famshëm të Levshit. Atij të njëjtit, që bëri pleshtin anglez. Dhe të bësh një material mbi këtë temë.
A është me rëndësi sociale?
Si jo.
Mirë, – thashë, – do të përpiqem…
Kisha dëgjuar për një mjeshtër të tillë. Më kishte folur për të vëllai im më i madh, i cili punonte për kronikën e filmit. Plaku jetonte në Elizarovska, pranë Leningradit, në një shtëpi private. Të gjeja atë ishte më e lehtë se sa mendoja. I pari që takova më tregoi rrugën. Plakun e quanin Jevgenij Eduardoviç. Ai restauronte automjete antike. Kërkonte në depo karroca të ndryshkura dhe pa formë. Me ndihmën e burimeve të ndryshme rikthente pamjen origjinale të makinës. Pastaj bënte një punë të madhe. E përpunonte, e ngjiste, e nikelonte. Ai ringjalli dhjetëra modele antike. Mes krijimeve të tij ishin “Oldsmobile”, “Chevrolet”, “Peugeot” dhe “Ford”. Me ngjyra të ndryshme, me lëkurë që shkëlqente, me bakër, krom, të ngathët dhe të rafinuar, ato bënin një përshtypje të fortë. Për më tepër, të gjitha këto modele ishin funksionale. Ato vibronin, lëviznin, zhurmonin. Duke u lëkundur lehtë, parakalonin këmbësorët. Ishte një spektakël i fuqishëm, pothuajse cirk. Pas timonit ishte pronari, Jevgeni Eduardoviç. Xhaketa e tij e vjetër prej lëkure shkëlqente. Sytë ishin të mbuluar me syze celuloidi. Një kapelë e gjerë plotësonte pamjen e tij të veçantë. Për më tepër, ai ishte pothuaj i pari automobilist rus. U ul pas timonit në vitin dymbëdhjetë. Për një kohë të gjatë ishte shofer personal i Rodzjankos. Më pas transportoi Trockin, Kaganoviçin, Andrejevin. Drejtoi autoshkollën e parë ruse. Luftën e përfundoi si komandant i një njësie tankesh. U nderua me shumë çmime qeveritare. Natyrisht, ra. Në vitet e tij të avancuara, u angazhua në restaurimin e automjeteve të vjetra. Prodhimet e Jevgeni Eduardoviçit u paraqitën në ekspozita ndërkombëtare. Modelet e tij u përdorën në xhirimet e kinematografëve vendas dhe të huaj. Ai shkruante në katër gjuhë me redaksitë e shumë revistave automobilistike. Nëse makinat merrnin pjesë në xhirime, pronari i shoqëronte ato. Regjisorëve të filmit u kishte tërhequr vëmendjen figura impozante e Jevgeni Eduardoviçit. Fillimisht e përdorën në skena masive. Më pas filluan t’i ngarkonin role të vogla episodike. Ai portretizoi menshevikët, aristokratët, shkencëtarët e vjetër. Në përgjithësi, u bë edhe aktor filmi…
Kalova dy ditë në Elizarovska. Shënimet e mia ishin plot me detaje interesante. Nuk më durohej të filloja punën. Arrij në redaksi. Mësoj se Bezugllovi ishte me shërbim. Dhe më kishte thënë se fondet për udhëtime ishin shpenzuar. Mirë… Hyj te sekretari përgjegjës i gazetës Bore Minci. I tregoj për planet e mia. Shpjegoj detajet më tërheqëse.
Minci thotë:
Cili është mbiemri i tij?
Nxora kartën e vizitës të Jevgeni Eduardoviçit.
Hollidei, – përgjigjem, – Jevgeni Eduardoviç Hollidei.
Minci hapi sytë:
Hollidei? Artizani rus, Hollidei? Pasardhësi i Levshit – Hollidei?! Ti po bën shaka!.. Ç’dimë për origjinën e tij? Nga e ka këtë mbiemër?
Minc, sipas teje, – më mirë? Pa folur për origjinën…
Më keq, – pranoi Minci, – pa dyshim, më keq. Por Minci në këtë rast është një person privat. Për Mincin nuk shkruhen ese për Ditën e racionalizatorëve. Minci nuk është hero. Për Mincin nuk shkruajnë…
(Atëherë mendova – mos e merrni për të mirëqenë!)
Ai shtoi:
Personalisht nuk kam asgjë kundër anglezëve.
Ende kështu, – thashë…
Papritmas u ndjeva keq. Çfarë po ndodh? Asgjë nuk është për botim. Gjithçka rreth meje nuk është për botim. Nuk e di se nga e marrin temën gazetarët sovjetikë! Të gjitha idetë e mia janë të pamundura. Të gjitha bisedat e mia nuk janë telefonike. Të gjitha njohjet janë të dyshimta…
Sekretari përgjegjës thotë:
Shkruaj për nënën-heroinë. Gjej një nënë-heroinë të zakonshme, modeste. Për më tepër, me një mbiemër normal. Dhe shkruaj dyqind e pesëdhjetë rreshta. Një material i tillë gjithmonë kalon. Nëna-heroinë është si një llotari pa humbje…
Çfarë më mbetej të bëja? Megjithatë, unë jam gazetar i rregullt. Përsëri u telefonoj miqve. Një mik thotë:
Te pastruesja jonë ka një grumbull fëmijësh. Një bandë e pabesueshme.
Kjo nuk ka rëndësi.
Atëherë, eja.
Shkoj te adresa. Pastruesja quhej Lidija Vasiljevna Brikina. Kjo nuk është zoti Hollidei! Banesa e saj të bënte një përshtypje të frikshme. Një tavolinë që lëkundej, disa dyshekë të grisur, një erë e rëndë dhe mbytëse. Rreth e rrotull lëviznin fëmijë të shqyer dhe të papastër. Më i vogli po ulërinte në një djep kompesatoje. Një vajzë rreth katërmbëdhjetë vjeçare po vizatonte me gishta në xhamin e dritares.
I shpjegova qëllimin e ardhjes sime. Lidija Vasiljevna u gjallërua:
Shkruaj, vogëlush, regjistro… Do të mundohem. Do t’i tregoj popullit për jetën time prej qeni.
E pyeta:
Nuk ju ndihmon shteti, vallë?
Ndihmon. Po si ndihmon. Dyzet rubla në muaj. Dhe medalje e urdhra. Aty në dritare ka një bankë plot. Do t’i këmbenim për mandarina, një për katër.
Po burri? – e pyes.
Cili? Kam një batalion të tërë. I fundit iku për “Dritën e diellit”, dhe nuk u kthye më. Një vit më parë…
Ç’më mbeti të bëja? Çfarë mund të shkruaja për këtë grua? U ula për t’u dukur sikur po mendoja dhe ika. Premtova se do të kaloj herën tjetër.
Nuk kisha kujt t’i telefonoja. Të gjitha më ishin bërë të mërzitshme. Mendova, po sikur të jap dorëheqjen edhe një herë? Mos do të shkoj të punoj si ngarkues?
Atëherë gruaja më thotë:
Në hyrjen përballë jeton një zonjë intelektuale. Në mëngjes shëtit me fëmijët. Ajo ka rreth dhjetë fëmijë… Ti e njeh… E harrova mbiemrin e saj – diçka me “sha”…
Shvarc?
Jo, Shapovalova… Ose Shaposhnikova… Mbiemrin mund ta gjesh në numratorin e shtëpisë.
Shkova në administratën e shtëpisë. Bisedova me shefin Mihejev. Ishte një njeri mikpritës dhe shpirtmirë. U ankua:
Kam dymbëdhjetë vocërrakë, por nuk kam askënd për të dërguar për verë…
Kur unë fillova të flas për këtë zonjë, Mihejevi sepse u bë i kujdesshëm;
Nuk e di… Flisni me të personalisht. E quajnë Shaporina Galina Viktorovna. Apartamenti njëzet e tre. Ajo po shëtit me fëmijët. Vetëm se unë nuk kam lidhje me këtë. Nuk më përket mua…
U drejtova në park. Galina Viktorovna doli që ishte një grua e hijshme, me paraqitje. Në kinemanë sovjetike, kështu i paraqesin anëtarët e popullit.
E përshëndeta dhe shpjegova si ishte puna. Zonja menjëherë u bë e kujdesshme. Filloi të flasë pikërisht si administratori:
Ç’ka ndodhur? Si është puna? Pse m’u drejtuat pikërisht mua?
Më dukej se po e bezdiste gjithçka. E fsheha stilolapsin dhe thashë:
Çfarë po ndodh? Pse u frikësuat kaq shumë? Nëse nuk doni të flisni, do të largohem. Unë nuk jam huligan…
Huliganët nuk janë të frikshëm për mua, – u përgjigj zonja. Pastaj vazhdoi:
Më duket se jeni një njeri intelektual. E njoh nënën tuaj dhe kam njohur babanë tuaj. Mendoj se mund t’ju besoj. Do t’ju tregoj se çfarë ndodh. Huliganët, në të vërtetë, nuk më frikësojnë. Unë kam frikë nga policia.
Por unë, – thashë, – çfarë kam për t’u frikësuar? Unë nuk jam polic.
Por ju jeni gazetar. Dhe në pozitat e mia, të reklamoj veten është më shumë se budallallëk. Natyrisht, nuk jam një nënë heroinë. Këta fëmijë nuk janë të mitë. Kam organizuar diçka si pension. U mësoj fëmijëve muzikën, gjuhën frënge, u lexoj vjersha. Në çerdhet shtetërore fëmijët sëmuren, ndërsa te unë – kurrë. Dhe pagesën e kam më të arsyeshme. Por ju e kuptoni se çfarë do të ndodhte nëse policia do ta mësonte këtë? Pensioni, në thelb, është privat…
Jam dakord, – thashë.
Prandaj harroje ekzistencën time.
Mirë, – i thashë.
Nuk e mora mundimin të telefonoj në redaksi. Do të them, nëse do të nevojitet, se kam një bllokim krijues. Sidoqoftë, tashmë honorarët në dhjetor do të jenë simbolikë. Gjashtëmbëdhjetë rubla. Nuk arrijnë për kostum. Vetëm të mos më shkarkojnë…
Megjithatë, e mora kostumin nga redaksia. Një kostum i thjeshtë dopjopet, nëse nuk gaboj, prodhim nga Gjermania Lindore. Ndodhi kështu:
U ula te stenografet tona. Bukuroshja me flokë të kuqe, Manjunja Hllopina, këmbëngulte:
Më fto në restorant! Dua të shkoj në restorant, e ti nuk më fton!
Më duhej të justifikohesha disi:
Unë nuk jetoj me ty.
Kot. Ne do të dëgjonim radion së bashku. E di cili është emisioni im i preferuar – “Hektari bujar”! Po për ty?
Imi “A ka jetë në planete të tjera, vallë?”
Nuk mendoj, – rënkoi Hllopina, – dhe këtu jeta është jetë qeni… Në atë minutë u shfaq një i panjohur misterioz. Edhe gjatë ditës e vura re këtë njeri. Ai ishte veshur me një kostum elegant, me kravatë. Mustaqet e tij mbaronin me anë të përcëlluara. Në dorë kishte një çantë të vogël prej lëkure. Do të thosha, duke përshpejtuar që i panjohuri ishte një spiun. Thjesht ne dyshonim për këtë. Menduam se ishte nga Balltiku. Të gjithë burrat elegantë për një arsye të panjohura i konsideronin letonezë. I panjohuri fliste rusisht me një theks të dukshëm. Ai sillej drejtpërdrejt dhe madje pak agresiv. Dy herë e goditi redaktorin në shpinë. E bindi zyrtarin të luante shah. Në zyrën e sekretarit të përgjithshëm Minc, ai shfletoi gjatë manualet teknike. Këtu do të doja të shkëputesha. Jam i bindur se pothuajse të gjithë spiunët veprojnë gabim. Ata maskohen për diçka, janë të zgjuar, imitojnë qytetarë të thjeshtë sovjetikë. Vetë misteri i veprimeve të tyre është i dyshimtë. Ata duhet të sillen shumë më thjesht. Së pari, të vishen sa më elegantë. Kjo ngjall respekt. Përveç kësaj, të mos fshehin aksentin e huaj. Kjo shkakton simpati. Dhe më e rëndësishmja të veprojnë me maksimumin e mospërmbajtjes. Le të themi se spiunin e intereson një raketë balistike e re. Ai njihet në teatër me një konstruktor të njohur. E fton atë në një restorant. Është budallallëk t’i ofrosh këtij konstruktori para. Ai ka mjaft para. Është absurde t’ia nënshtrosh konstruktorin një përpunimi ideologjik. Ai e di të gjithë këtë edhe pa ty. Duhet të veprosh krejt ndryshe. Duhet të pish. Të përqafosh konstruktori për supet. Të godasësh atë në gjunjë dhe të thuash:
Si je, plak? Thonë se ke shpikur diçka të re? Më shkruaj dy-tre formula në një kartpecetë. Thjesht për kuriozitet…
Dhe kaq. Spiuni mund të mendojë se raketa është në xhepin e tij…
Një ditë të tërë, i panjohuri kaloi në redaksinë tonë. U mësuam me të. Edhe pse ndonjëherë e shikonim me një fare habije.
E quajnë – Artur. Hyri te sekretaret dhe tha:
Më falni, mendova se ishte tualeti.
Unë thashë:
Shkojmë. E kemi rrugës.
Në tualet, spiuni shikoi i shqetësuar peshqirin e redaksisë sonë. Nxori një shami hundësh.
Biseduam. Vendosëm të zbrisnim në bufe. Nga aty, telefonuam gruan time dhe shkuam në “Kaukaz”.
U mor vesh se të dy e duam Folknerin, Britenin dhe pikturën e viteve tridhjetë. Arturi ishte një njeri mendjemprehtë dhe kompetent. Në veçanti, ai tha:
Piktura e Pikasos është thjesht një dramë, ndërsa krijimtaria e René Magrittit është një katastrofë fantastike…
Unë u interesova:
A ke qenë në Perëndim?
Sigurisht.
Ke jetuar gjatë atje?
Gjatë. Dyzet e tre vjet. Për të qenë i saktë, deri të martën e kaluar.
Mendova se je nga Letonia.
Unë jam suedez. Është afër. Dua të shkruaj një libër për Rusinë…
U ndamë vonë natën pranë hotelit “Evropa”. Ramë dakord të takohemi nesër.
Në mëngjes më thirrën te redaktori. Në zyrë ishte një burrë të panjohur rreth pesëdhjetë vjeç. Ai ishte i hollë, i rruar, me një kurorë me njolla mbi veshë. Mendova, a mund t’i rregullonte flokët pa e hequr kapelen.
Burri kishte zënë karrigen e redaktorit. I zoti i zyrës ishte ulur në një karrige për vizitorë. Unë u ula në skajin e divanit.
Njihuni, – tha redaktori, – përfaqësuesi i komitetit të sigurisë shtetërore, major Çilajev.
U ngrita me mirësjellje. Majori, pa buzëqeshje, bëri një shenjë me kokë. Duket se e shqetësonte papërsosmëria e botës përreth.
Në sjelljen e redaktorit vëreja njëkohësisht ngushëllim dhe kënaqësi të keqe. Pamja e tij dukej sikur thoshte: “Çfarë? E ke kaluar?! Tani duhet të dalësh vetë nga kjo situatë. E megjithatë, të kam paralajmëruar, budalla…”
Majori foli. Zëri i tij i ashpër nuk përputhej me pamjen e tij të lodhur.
A e njihni Artur Tornstromin?
Po, – u përgjigja, – u njohëm dje.
A të bëri ndonjë pyetje provokuese?
Më duket se jo. Ai në përgjithësi nuk më bëri pyetje, nuk mbaj mend ndonjë.
Asnjë?
Më duket se jo.
Nga filloi njohja juaj? Saktësisht, ku dhe si u njohët?
Unë u ula pranë kolegeve te makinat e shkrimit. Ai hyri dhe pyeti…
Ah, pyeti? Do të thotë, megjithatë pyeti?! Për çfarë, nëse nuk është sekret?
Ai pyeti – ku është tualeti këtu?
Majori e regjistroi këtë frazë dhe shtoi:
Ju rekomandoj të jeni më të vëmendshëm…
Biseda e mëtejshme m’u duk krejt e pakuptimtë. Çiljaevit i interesonte gjithçka. Çfarë hëngrëm? Çfarë pimë? Për cilët artistë biseduam? Ai madje pyeti, sa herë shkoi suedezi në tualet?
Majori këmbënguli që të kujtoja të gjitha detajet. A abuzonte suedezi me alkoolin? A shkonte në gra? A dukej si një homoseksual i fshehur?
Unë përgjigjesha me detaje dhe me ndershmëri. Nuk kisha çfarë të fshihja.
Majori bëri një pauzë. U ngrit pak mbi tavolinë. Pastaj e ngriti zërin:
Ne presim nga ndërgjegjja juaj. – Po ju jeni një njeri mjaft mendjelehtë. Të dhënat që kemi për ju janë më shumë se kontradiktore. Konkretisht – papërgjegjshmëri në jetën e përditshme, alkolizëm, anekdota të dyshimta… Më erdhi të pyes: çfarë ka këtu kontradiktore? Por u përmbajta. Aq më tepër që majori nxori një dosje mjaft voluminoze. Në kapak ishte shkruar me gërma të mëdha mbiemri im. Unë shikoja pa i ndarë sytë nga ajo dosje. Ndjeva atë që do të ndiente, le të themi, një derr në departamentin e mishit të një marketi. Majori vazhdoi:
Ne presim nga ju sinqeritet të plotë. Presim ndihmën tuaj. Shpresoj se e keni kuptuar se çfarë detyre serioze është kjo? Dhe më e rëndësishmja, mbani mend: ne dimë gjithçka. Ne dimë gjithçka paraprakisht. Absolutisht gjithçka…
Atëherë më erdhi të pyes: çfarë ndodhi me Misha Barishnikovin? Ishte vërtet e ditur paraprakisht se Misha do të qëndronte në Amerikë?!
Majori ndërkohë më pyeti:
Si vendosët me suedezin? Do të takoheni sot?
Më duket se po, – i thashë. – Ai më ftoi mua dhe gruan time në teatrin Kirov. Po mendoj t’i telefonoj, t’i kërkoj falje, t’i them se jam sëmurë.
Në asnjë mënyrë, – u ngrit majori. – Shkoni. Patjetër shkoni. Dhe mbani mend çdo detaj. Ne do t’ju telefonojmë nesër në mëngjes.
Kjo, mendova unë, vetëm kjo më mungonte!
Nuk mundem, – thashë, – kam arsye objektive.
Ç’do të thotë kjo?
Unë nuk kam kostum. Për teatrin nevojitet veshje përkatëse. Aty, për më tepër, ka të huaj.
Pse nuk keni kostum? – pyeti majori. – Ç’është ky budallallëk? Ti je punonjës i një gazete të njohur.
Paguhem pak, – u përgjigja unë.
Këtu ndërhyri redaktori:
Dua t’ju zbuloj një sekret të vogël. Siç dihet, festat e Vitit të Ri po afrohen. Ka një vendim për të shpërblyer shokun Dovllatov me një dhuratë. Pas gjysmë ore ai mund të paraqitet në zyrën e llogarisë. Më pas të shkojë te dyqani universal Frunze. Të zgjedhë atje një kostum të përshtatshëm për rreth njëqind e njëzet rubla.
Unë kam përmasa jo standarte, – i thashë.
S’ka gjë, – tha redaktori, – do t’i telefonoj drejtorit të Frunzes…
Kështu u bëra zotërues i një kostumi të importuar dopjopet. Nëse nuk gaboj, prodhim nga Gjermania Lindore. E kam veshur pesë herë. Një herë, kur isha në teatër me një suedez. Dhe rreth katër herë, kur më dërguan në varrime…
Suedezi u dëbua nga Bashkimi Sovjetik një javë më vonë. Ai ishte një gazetar konservator. Përfaqësues i interesave të krahut të djathtë. Studioi gjuhën ruse për gjashtë vjet. Donte të shkruante një libër. Dhe e dëbuan. Shpresoj, pa pjesëmarrjen time. Ajo që i thashë majorit për të dukej krejtësisht e padëmshme. Për më tepër e paralajmërova Arturin se po e vëzhgojnë. Më saktë, i bëra një aluzion se muret kanë veshë…
Suedezi nuk e kuptoi. Shkurt, unë këtu nuk kam asnjë lidhje.
E habitshme është se disidenti i njohur Shamkoviç më akuzoi atëherë për lidhje me KGB-në.
__________________________________
Përktheu nga rusishtja Kosta NAKE