Dokumenti fiskal për vitin e ardhshëm rrit pagat dhe mbrojtjen sociale, por ngarkesa reale transferohet tek punonjësit dhe konsumatorët, ndërsa financat publike mbushen kryesisht nga rritja e çmimeve dhe formalizimi.
Projektbuxheti për vitin 2026 paraqitet me një orientim më të madh drejt shpenzimeve sociale dhe të ardhurave të popullsisë, por analiza e detajuar tregon se shtesa e arkëtimeve vjen kryesisht nga kontributet e qytetarëve dhe jo nga bizneset e mëdha. Qeveria nuk prezanton taksa të reja, por fiton më shumë përmes efekteve të inflacionit, rritjes së pagave dhe zgjerimit të bazës së sigurimeve shoqërore.
Shpenzimet arrijnë në 886.7 miliardë lekë, ku pjesa më e madhe i dedikohet rritjes së pagave në sektorin publik, pensioneve dhe transfereve sociale. Ndërkohë, arsimi dhe shëndetësia vijojnë të mbeten nën financimin minimal, duke mos arritur nivelin e vendeve të rajonit, ku këta sektorë zënë një peshë shumë më të madhe në raport me PBB-në.
Të ardhurat buxhetore pritet të rriten në 823.7 miliardë lekë, me një shtesë prej 53 miliardë lekësh në krahasim me vitin 2025. Gati një e treta e kësaj rritjeje vjen nga efektet e pagës minimale, e cila do të jetë 50 mijë lekë nga janari, duke gjeneruar që në nisje të vitit një volum të madh kontributesh të reja në skemat e sigurimeve. Kontributet totale pritet të arrijnë në gati 197 miliardë lekë, një rritje e konsiderueshme që vjen kryesisht nga punonjësit.
TVSH mbetet motori kryesor i buxhetit me 242.5 miliardë lekë. Rritja e çmimeve, zgjerimi i konsumit dhe administrimi më agresiv fiskal janë burimet që rrisin këtë zë, duke e pozicionuar konsumatorin si kontribuuesin më të madh të financave publike.
Tatimi mbi fitimin parashikohet të rritet modestisht, kryesisht për shkak të barazimit të normës për industrinë e teknologjisë, që kalon nga 5 në 15 për qind. Sërish, efekti total në buxhet mbetet i kufizuar dhe tregon se strukturat tatimore tek bizneset e mëdha nuk gjenerojnë ndikim domethënës në arkëtimet totale.
Akcizat në karburante, duhan dhe pije pritet të rriten me 3.7 miliardë lekë, duke e zhvendosur sërish barrën tek qytetarët nëpërmjet çmimeve më të larta. Në të kundërt, të ardhurat doganore bien në 10.3 miliardë lekë, një tregues i ndryshimeve në strukturën e importeve dhe uljes së volumit të disa mallrave.
Investimet kapitale arrijnë rreth 1.8 miliardë euro dhe përqendrohen në projektet e mëdha të transportit dhe energjisë. Megjithatë, FMN vëren se efekti i investimeve publike mbi zhvillimin ekonomik mbetet i ulët, për shkak të përzgjedhjes së projekteve me ndikim të kufizuar në jetën e përditshme të qytetarëve. Projekte si Porti i ri i Durrësit dhe Korridori 8 marrin pjesën më të madhe të fondeve, ndërsa investimet në shërbime bazë si ujësjellës-kanalizimet apo rrugët rurale përparojnë me ritme më të ngadalta.
Shpenzimet për interesat e borxhit shkojnë në 64.2 miliardë lekë, ndërsa operacionet institucionale dhe programet ekonomike arrijnë 81 miliardë lekë. Bashkitë përfitojnë 97.7 miliardë lekë, duke e çuar peshën e tyre në 11 për qind të totalit të buxhetit, një rritje krahasuar me vitet e mëparshme.
Arsimi financohet me 64 miliardë lekë, por pa reforma të reja dhe pa rritje të investimeve strategjike për përgatitjen e fuqisë punëtore. Shëndetësia ngjitet lehtë në 82.3 miliardë lekë, ku pjesa kryesore shkon për barna dhe miradministrim të shërbimeve ekzistuese, jo për zgjerimin e kapaciteteve. Fondi i barnave të rimbursueshme rritet në 13.5 miliardë lekë, por sfidat në trajtimin e pacientëve kronikë mbeten të mëdha.
Në thelb, buxheti 2026 rrit angazhimin social të shtetit, por kostot mbeten të përqendruara tek qytetarët dhe punonjësit, ndërsa bizneset e mëdha preken minimalisht. Mungesa e fondeve të mjaftueshme për sektorët kyç dhe efikasiteti i ulët i investimeve krijojnë dilema mbi ndikimin real të këtij buxheti në zhvillimin afatgjatë të vendit.
About the Author
