Bilal Rukia, nga Gusmari i Tepelenës, në një fotografi rreth vitit 1910, përfaqëson figurën e mësuesit dhe misionarit të heshtur të gjuhës shqipe në vitet më të vështira të Rilindjes Kombëtare. Ai u var pabesisht nga andartët grekë, në një kohë kur përpjekjet për hapjen dhe mbajtjen gjallë të shkollave shqipe po përballeshin me dhunë, terror dhe ndëshkime shembullore.
Bilal Rukia udhëtonte shpesh drejt Manastirit, qytetit ku u vulos alfabeti i shqipes, për të siguruar abetare dhe për të sjellë lajme patriotike që ushqenin frymën kombëtare. Ai mbante me vete libra dhe gazeta të shtypura në Bukuresht dhe qendra të tjera të diasporës shqiptare, duke i shpërndarë në fshatrat dhe malësitë e Kurveleshit, ku fëmijët dhe rinia shqiptare mësonin të lexonin jo vetëm gjuhën, por edhe vetëdijen e të qenit shqiptar.
Si pjesëmarrës në Kongresin e Manastirit, Bilal Rukia iu përkushtua shpirtërisht përhapjes së shkrimit shqip dhe të shtypit patriotik në zonat e Spilesë dhe Himarës. Qëllimi i tij ishte që lajmet dhe idetë e Rilindjes, të ardhura nga kolonitë shqiptare të Bukureshtit, Sofjes, Stambollit, Argjentinës, Amerikës dhe viseve të tjera, të arrinin edhe tek shqiptarët brenda vendit, për të zgjuar ndërgjegjen kombëtare dhe ndjenjën e përbashkët të përkatësisë.
Gusmari, Lekdushi, Progonati, Rexhini dhe Nivica ishin vatra të gjalla patriotizmi, pavarësisht përpjekjeve të mëvonshme për të mohuar këtë trashëgimi dhe për të shtrembëruar historinë në funksion të interesave të ulëta personale. Këto treva dhanë burra që e paguan me jetë përkushtimin ndaj gjuhës dhe kombit.
Bilal Rukia u vra në fushën e Vanovës, në lartësitë e Pilurit. Pas kësaj vrasjeje qëndronte dora e andartëve grekë, një atentat i drejtpërdrejtë kundër gjuhës shqipe dhe misionit të saj ndriçues. Ai nuk ka varr, por ka lënë pas një trashëgimi të pavdekshme. Kontributi i tij jeton në kujtesën kombëtare si simbol i sakrificës për gjuhën shqipe dhe për vetëdijen kombëtare shqiptare.
About the Author
