Jeta e Shote Galicës, një këngë e dhimbshme lirie që ende s’ka mbaruar
Nëpër mjegullat e historisë sonë të përgjakur, aty ku mali flet me pushkë e kënga lind nga dhimbja, shfaqet figura e Shote Galicës – gruas që e zëvendësoi nusen me luftëtaren, djepin me barotin dhe jetën e qetë me rrugën e përjetshme të sakrificës.
Qerime Halil Radisheva, e njohur përjetësisht si Shota Galica, u rrit mes gjashtë vëllezërve, pa u ndjerë kurrë vajzë e brishtë. Babai i saj Halili nuk e la në hije të burrave, por e mori me vete në kuvende, në oda ku merreshin vendime për jetë a vdekje. Aty Shota i pa për herë të parë trimat e kohës – Isa Boletinin, Azem Bejtën, Bajram Currin, Hasan Prishtinën – dhe aty zemra e saj u betua për liri.
Në ato ndeja ku këndohej për Kosovën dhe i binte çiftelisë, Shota këndonte si zanë mali. Zëri i saj ngjallte shpresë te të shtypurit dhe tmerr te pushtuesit. Kushtrimi i saj “Ooo, prite, prite Azem Galicën…” nuk ishte vetëm thirrje – ishte betim.
Në vitin 1915, ajo u martua me Azem Galicën. Por kjo nuk ishte martesë e zakonshme. Në vend të fustanit të bardhë, Shota veshi rrobat e burrave. Në vend të pajës, mori pushkën. Dasma e saj u bë me 300 krushq e 300 armë, me valle kaçakësh dhe lodra që kumbonin si paralajmërim për armikun. Që nga ajo ditë, dhoma e saj e nusërisë u bë mali, stolitë e saj fishekët dhe jeta e saj lufta.
Për 12 vjet rresht, Shota luftoi pa u ndalur kundër pushtuesve serbë, austro-hungarezë dhe bullgarë. Ajo nuk u tremb nga uria, nga plagët, nga vdekja e shokëve, as nga masakrat mbi popullsinë shqiptare. Përkundrazi, sa më shumë digjej vendi, aq më e fortë bëhej ajo. E dinte se liria nuk dhurohet – fitohet.
Shota nuk ishte vetëm ndjekëse e Azemit. Ajo merrte vendime, udhëhiqte aksione, vepronte me mendje të ftohtë dhe dorë të sigurt. Në Mitrovicë, në mes të qytetit, ajo vrau një zyrtar të lartë serb – simbol të terrorit mbi shqiptarët. Kur ia tregoi Azemit, fjalët e saj u bënë testament historie:
“E vrava në emër të nënave pa djem, të nuseve pa burra, të motrave pa vëllezër – në emër të lirisë së Kosovës.”
Pas vdekjes së Azemit, Shota nuk u thye. Ajo mori barrën e luftës mbi supe dhe vazhdoi të prijë çetat, duke u bërë legjendë e gjallë. Thuhej se plumbi nuk e zinte, se zëri i saj dëgjohej përtej shtatë maleve, se luftonte me një dorë dhe i binte çiftelisë me tjetrën.
Në rolin e nënës, fati ishte mizor. Djali i saj vdiq i vogël, viktimë e jetës së egër të malit. Por Shota nuk e la dashurinë të shuhet – ajo u bë nënë për fëmijët jetimë të shokëve të rënë. I mori me vete, i rriti mes rrezikut, i mbrojti deri në frymën e fundit.
Në dimrin e ashpër të vitit 1926, e lodhur dhe e sëmurë, Shota kaloi në Shqipëri me shpresën se do të kthehej sërish në Kosovë. U vendos në Shullaz të Krujës, me disa fëmijë jetimë pranë. Por atje nuk e priti as lavdia, as mirënjohja. Regjimi i Ahmet Zogut e la në harresë, në varfëri dhe uri.
Letra e saj drejtuar mbretërisë është një nga dokumentet më të dhimbshme të historisë sonë:
“Jam Shote Galica, gruaja e Azem Galicës… jam duke vdekur nga uria së bashku me fëmijët jetim.”
Në moshën vetëm 32-vjeçare, Shote Galica u shua – jo nga plumbi i armikut, por nga harresa, varfëria dhe mosmirënjohja. Vdiq siç jetoi: me dinjitet, në heshtje, pa u ankuar.
Sot ajo është shpallur Heroinë e Popullit. Por varri i saj mbetet i braktisur, busti i humbur, dhe eshtrat e saj ende larg vendlindjes dhe pranë burrit të saj Azem Galicës. Historia duket se vazhdon t’i bëjë padrejtësi edhe pas vdekjes.
Shota Galica ishte më shumë se një luftëtare. Ajo ishte ndërgjegjja e një kombi, zëri i nënave shqiptare dhe simboli i gruas që nuk u përkul kurrë.
Një këngë lirie që ende kërkon të dëgjohet. #MekuliPress.com
About the Author
