Një panoramë e episodeve që kanë shoqëruar figurën e tij ndër vite, nga sjellja e kontestuar në rininë e hershme deri te lidhjet dhe çështjet që dëmtuan rëndë imazhin e monarkisë
Historia e Princit Andrew, siç është ndërtuar në rrëfimet biografike dhe raportimet mediatike, shfaq një vijimësi incidentesh që nuk lidhen vetëm me një episod të vetëm, por me një model të gjatë sjelljesh dhe zgjedhjesh që, në momente të ndryshme, kanë prodhuar dëm institucional për Familjen Mbretërore britanike. Më poshtë është një pasqyrë më e zgjeruar, me më shumë hollësi për secilën nga shtresat që e kanë shoqëruar figurën e tij.
Në shumë rrëfime të afërta me oborrin, Andrew paraqitet si fëmija ndaj të cilit Mbretëresha Elizabeta II kishte një afërsi të veçantë, pjesërisht sepse, në kohën e lindjes së tij, ajo kishte më shumë hapësirë për rolin e nënës sesa gjatë fëmijërisë së djalit të madh. Kjo klimë afërsie thuhet se u shoqërua me një lloj tolerance më të lartë ndaj sjelljeve kapriçioze. Në biografi dhe dëshmi të personelit, Andrew përshkruhet shpesh si kokëfortë, impulsiv, me prirje për të imponuar vullnetin dhe për të sfiduar kufijtë, gjë që në ambientet e pallatit përkthehej në tension të vazhdueshëm me stafin.
Rrëfimet e mbledhura në libra biografikë e shoqërojnë edhe me një reputacion jo të mirë në vitet e shkollimit. Përmenden ankesa për sjellje dominuese ndaj bashkëmoshatarëve, batuta që konsideroheshin të papërshtatshme dhe një prirje për t’u vetëpërshkruar si i privilegjuar, duke krijuar distancë sociale me të tjerët. Edhe periudha në internat, sipas këtyre rrëfimeve, nuk e zbuti plotësisht tonin, përkundrazi, e vendosi shpesh në qendër të pakënaqësive dhe komenteve për sjellje të pahijshme.
Një pjesë e madhe e kritikave publike ndaj Andrew nuk u ushqyen nga politika, por nga mënyra si thuhet se trajtonte personelin e pallatit. Ish-truproja dhe ish-punonjës të ndryshëm janë cituar në media dhe botime duke e përshkruar si të vrazhdë, me kërkesa të tepërta, herë pas here i padurueshëm dhe kapriçioz. Në këto rrëfime shfaqet ideja e një karakteri që kërkon bindje absolute ndaj detajeve, me reagime të ashpra ndaj gabimeve të vogla, një tipar që, në një institucion simbolik, kthehet shpejt në problem reputacioni.
Në vitet e hershme të famës, marrëdhëniet sentimentale u kthyen në burim skandalesh për shkak të konfliktit mes imazhit konservator të monarkisë dhe jetës së një princi që përfshihej në histori të pakontrolluara nga protokolli. Një prej lidhjeve më të përfolura ishte me aktoren Koo Stark, ku vëmendja publike u përqendrua te e shkuara artistike e saj dhe ekspozimi mediatik që e bëri marrëdhënien pothuaj të pamundur të mbahej larg tabloideve. Ky ishte një nga rastet e para kur Andrew u pa si element që sjell turbulencë te familja.
Një episod i përmendur shpesh në rrëfime është reagimi i tij ndaj reporterëve gjatë një udhëtimi në Shtetet e Bashkuara në vitet 1980, ku thuhet se përdori një pajisje me bojë kundër gazetarëve. Për monarkinë, edhe një veprim i tillë, sado i vogël, ka peshë simbolike, sepse në thelb shfaq mosdurim ndaj marrëdhënies së ndërlikuar, por të domosdoshme, mes oborrit dhe medias.
Martesa me Sarah Ferguson në 1986 u pa si ngjarje madhore, e ndjekur masivisht, por rrëfimet tregojnë se brenda marrëdhënies ekzistonte një distancë e vazhdueshme, kryesisht për shkak të angazhimeve të tij në shërbim detar. Në këtë panoramë përmendet edhe fakti se çifti kalonte pak ditë në vit bashkë, duke e kthyer martesën më shumë në status sesa në bashkëjetesë të qëndrueshme. Më pas, kriza u bë e pakthyeshme me përplasjet, izolimin emocional dhe, në fund, skandalet mediatike që e vendosën Sarahnë qendër të kritikave publike dhe e bënë divorcin të pashmangshëm në 1996.
Pas ndarjes, rrëfimet për kapriçiot e Andrew u shtuan. Përmenden episode ku ai zemërohej për detaje të brendshme, nga rregullime të ambienteve te rutinizimi i një rendi strikt në dhoma. Një nga elementet që u kthye në simbol tabloidesh ishte historia e koleksionit të arushëve prej pelushi dhe këmbëngulja që ata të vendoseshin sipas një rregulli të saktë. Të tilla tregime, edhe kur duken periferike, krijojnë në opinion një profil karakteri të vështirë dhe të shkëputur nga realiteti.
Me kalimin e viteve, Andrew u përball me kritika për shpenzime të larta, sidomos për udhëtime ajrore, duke fituar edhe një nofkë publike që nënkuptonte përdorim të tepërt të fluturimeve. Në një klimë ku taksapaguesit kërkojnë llogaridhënie, çdo shifër e përmendur për udhëtime të kushtueshme krijonte idenë e një princi që jeton me standarde të papajtueshme me pritshmëritë e publikut.
Miqësitë dhe rrethi shoqëror si burim i vazhdueshëm dyshimi
Një tjetër shtresë që rëndoi reputacionin e tij ishte rrethi i njohjeve. Në rrëfime përmenden kontakte me figura të diskutueshme dhe prirja për të ndërtuar lidhje me njerëz që sjellin polemika. Për një familje që mbijeton nga simbolika dhe besimi publik, miqësitë nuk janë vetëm private, por edhe sinjal politik e moral.
Pika më e rëndë e gjithë kësaj historie lidhet me marrëdhënien e tij me Jeffrey Epstein dhe më pas me akuzat e bëra nga Virginia Giuffre. Rrëfimet e këtij kapitulli shpjegojnë se skandali nuk qëndroi vetëm te lidhja shoqërore, por te mënyra si u menaxhua kriza. Intervista e tij televizive në 2019 u pa gjerësisht si e dëmshme për shkak të shpjegimeve të konsideruara të papërshtatshme, mungesës së tonit empatik ndaj viktimave të trafikut seksual dhe mënyrës se si u perceptuan arsyetimet e tij. Pas këtij momenti, Andrew u tërhoq nga detyrat publike, ndërsa oborri ndërmori hapa për të kufizuar rolin e tij dhe për të distancuar institucionin nga dëmi reputacional.
Në vitet që pasuan, rasti u shoqërua me deklarime dhe kundërdeklarime për bashkëpunim me autoritete, me vendime policore në Mbretërinë e Bashkuar që, sipas raportimeve, nuk e çuan çështjen më tej pas rishikimeve. Paralelisht, u bë publik edhe vendimi që ai të humbiste disa lidhje ushtarake dhe patronazhe, një sinjal i qartë se familja mbretërore po riorganizonte kufijtë e përfaqësimit të tij.
Përtej dimensionit moral, rrëfimet përfshijnë edhe probleme financiare, si pretendime për borxhe të pambyllura të lidhura me një pronë në Zvicër, që u kthyen në konflikt ligjor dhe e vendosën edhe një herë në tituj për arsye jo dinjitoze për një figurë mbretërore. Këto episode ushqyen perceptimin e një jete të shtrenjtë dhe menaxhimi problematik të përgjegjësive personale.
Në fund, jeta e Princit Andrew, në këtë pasqyrë të gjatë episodike, nuk shihet vetëm si histori personale, por si provë e brishtësisë së një institucioni që jeton nga autoriteti moral. Kur një anëtar i lartë përfshihet në polemika të vazhdueshme, dëmi nuk mbetet individual, por prek vetë themelet simbolike të monarkisë, sidomos në epokën e transparencës dhe gjykimit publik të menjëhershëm.
About the Author
