Nga 2020 në 2024 janë mbyllur 104 shkolla në sistemin bazë të arsimit, ndërsa numri i nxënësve ka rënë me mbi 36 mijë. Kukësi, Gjirokastra dhe Korça kryesojnë listën e qarqeve që po boshatisen nga fëmijët.
Sistemi arsimor shqiptar po përballet me një krizë të heshtur, por të thellë. Në katër vitet e fundit, janë mbyllur 104 shkolla 9-vjeçare publike në të gjithë vendin, ndërsa numri i nxënësve është tkurrur me 14%. Të dhënat e publikuara nga INSTAT tregojnë se rrjeti arsimor është ngushtuar ndjeshëm midis viteve 2020–2024, duke reflektuar braktisjen e zonave rurale dhe emigracionin e vazhdueshëm të familjeve të reja. Në vitin 2024, Shqipëria kishte vetëm 1,127 shkolla 9-vjeçare, nga 1,231 që ishin në vitin 2020, një rënie që po ndodh paralelisht me boshatisjen e klasave në shumë zona të vendit.
Fenomeni është më i theksuar në veriun dhe juglindjen e vendit. Kukësi mban rekordin kombëtar me 22% të shkollave të mbyllura në vetëm katër vite. Gjirokastra dhe Korça e ndjekin me nga 15–16% mbyllje, ndërsa Lezha, Shkodra dhe Elbasani shënojnë një rënie prej rreth 14%. Në disa fshatra, klasat kanë mbetur thuajse bosh dhe shkollat janë shkrirë me ato të zonave fqinje për mungesë nxënësish. Në kontrast me pjesën tjetër të vendit, Tirana është e vetmja që shënon rritje, me tre shkolla të reja të hapura gjatë kësaj periudhe për shkak të zhvendosjes së popullsisë drejt kryeqytetit. Edhe Vlora ruan një bilanc të qëndrueshëm, me vetëm 5% rënie, ndërsa Durrësi ka mbetur pothuajse në të njëjtin nivel si në 2020.
Në harkun e katër viteve, 36,800 nxënës më pak kanë ndjekur arsimin 9-vjeçar. Rënia më e madhe në përqindje është regjistruar në Dibër (-28.6%), Berat (-25.7%) dhe Fier (-24%). Në shifra absolute, Elbasani dhe Fieri kanë humbur së bashku më shumë se 10 mijë nxënës, ndërsa Korça dhe Dibra mbi 3 mijë secila. Edhe Tirana, megjithëse më e qëndrueshme, ka rreth 3 mijë nxënës më pak se katër vite më parë.
Paradoksalisht, ndërsa numri i shkollave dhe i nxënësve ka rënë, numri i mësuesve është rritur me mbi 2,100, për shkak të riorganizimit të stafit dhe zhvendosjes së burimeve njerëzore drejt zonave urbane. Megjithatë, rritja e shpenzimeve për arsimin nuk është përkthyer në përmirësim të cilësisë. Rezultatet e testimeve ndërkombëtare PISA kanë treguar rënie të njohurive bazë të 15-vjeçarëve shqiptarë midis viteve 2018 dhe 2022, duke ngritur shqetësime serioze për efektivitetin e sistemit arsimor.
Ekspertët e arsimit e lidhin këtë rënie me emigracionin, plakjen e popullsisë dhe zhvendosjen masive drejt qyteteve të mëdha. Në shumë zona të thella, shkollat janë mbyllur për shkak të mungesës së nxënësve, duke detyruar fëmijët të udhëtojnë kilometra të tëra për të ndjekur mësimin. Ky realitet po krijon një hendek të thellë arsimor mes qytetit dhe fshatit, duke e bërë të qartë se problemi nuk është më vetëm numri i shkollave, por vetë e ardhmja e arsimit në Shqipëri.
About the Author
