Ndryshimi i orës, një praktikë që ndodh dy herë në vit, është lidhur me një sërë ndikimesh në shëndetin e njeriut – që nga sulmet në zemër e deri te aksidentet rrugore. Ndërsa ditët shkurtohen dhe përgatitemi të kthejmë orën pas, shumë njerëz gëzohen për një orë shtesë gjumi. Megjithatë, studimet tregojnë se kjo mund të mos jetë aq e dobishme sa mendohet. Sipas kërkimeve, kthimi i orës pas në vjeshtë lidhet me një rritje të rrezikut për episode depresive. Nga ana tjetër, kalimi i orës përpara në pranverë është edhe më i dëmshëm, duke u shoqëruar me rritje të rasteve të sulmeve në zemër, goditjeve në tru dhe aksidenteve rrugore.
Origjina e sistemit të orës veroreOra verore (Daylight Saving Time – DST) u prezantua për herë të parë në Mbretërinë e Bashkuar në vitin 1916, gjatë Luftës së Parë Botërore, me qëllim kursimin e energjisë dhe shfrytëzimin maksimal të dritës së diellit gjatë ditës. Aktualisht, ora shtyhet përpara me një orë në të dielën e fundit të marsit dhe kthehet pas në të dielën e fundit të tetorit.
Sot, rreth 70 vende në mbarë botën – më shumë se një e katërta e popullsisë globale – zbatojnë këtë sistem. Në SHBA, ora verore u fut zyrtarisht në vitin 1966.
Efektet në shëndetKërkimet e viteve të fundit kanë treguar se ndryshimet e orës ndikojnë negativisht në shëndetin e njeriut, veçanërisht kur ora shtyhet përpara në pranverë, duke shkaktuar më pak dritë në mëngjes dhe më shumë në mbrëmje – çka nënkupton një orë më pak gjumë. Një studim amerikan i vitit 2014 zbuloi se numri i pacientëve të shtruar në spital për sulm në zemër rritej dukshëm të hënën pas ndryshimit të orës. Rezultate të ngjashme janë vërejtur edhe në Suedi, Kroaci, Gjermani, Brazil, Finlandë dhe Meksikë. Një analizë e përbashkët e disa studimeve konkludoi se rastet e sulmeve në zemër rriten mesatarisht me 4% pas kalimit në orën verore.
Ndryshimi i orës lidhet gjithashtu me rritje të goditjeve në tru dhe probleme të shëndetit mendor, përfshirë depresionin, ankthin dhe abuzimin me substanca. Në SHBA, studimet kanë treguar se aksidentet fatale në trafik rriten me 6% në javët pas ndryshimit të orës në pranverë – një pasojë e drejtpërdrejtë e mungesës së gjumit.Si ndikon në ritmin biologjikEkspertët theksojnë se ndikimi më i madh vjen nga çrregullimi i ritmeve cirkadiane – ora e brendshme biologjike e trupit që përcakton kur duhet të flemë dhe të zgjohemi. Trupi ynë e sinkronizon këtë ritëm përmes dritës së diellit: gjatë natës, ulja e dritës nxit prodhimin e melatoninës, hormonit që shkakton përgjumje, ndërsa në mëngjes drita ndërpret prodhimin e saj dhe rrit nivelin e kortizolit, që na ndihmon të zgjohemi. Kur ora shtyhet përpara në pranverë, rritja e dritës në mbrëmje pengon prodhimin e melatoninës, duke e bërë më të vështirë fjetjen. Nga ana tjetër, mëngjeset më të errëta bëjnë që njerëzit të zgjohen përpara se trupi të jetë gati natyrshëm.
About the Author
