Draft-deklarata konfirmon se zgjerimi mbetet në tryezë, por bllokimet politike, masat ndaj Kosovës dhe ngërçi i Serbisë e mbajnë rajonin në pritje, ndërsa në sfond qëndron paketa 6 miliardë euro dhe integrimi gradual në tregun e BE-së
Brukseli po kthehet në qendrën e vendimmarrjes europiane këtë javë, teksa udhëheqësit e Bashkimit Europian mblidhen më 18 dhe 19 dhjetor 2025 me një objektiv të qartë: sigurimin e fondeve për Ukrainën për dy vitet e ardhshme. Në prapaskenë, diplomacia europiane po përpiqet të zgjidhë mosmarrëveshjet rreth realizueshmërisë së një formule kredie për Kievin të lidhur me reparacione, pasi disa shtete si Bullgaria, Malta dhe Italia po rreshtohen me Brukselin për ta vënë në pikëpyetje këtë qasje.
Një ditë më herët, më 17 dhjetor, në të njëjtin qytet zhvillohet edhe samiti vjetor BE–Ballkani Perëndimor, ku liderët e gjashtë vendeve aspiruese të rajonit, Kosova, Shqipëria, Bosnjë e Hercegovina, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut dhe Serbia, takohen me homologët e BE-së. Megjithatë, takimi vjen në një klimë pritshmërish të ulëta dhe me perceptimin se ky format është shndërruar vitet e fundit në një formalitet, me pak rezultate konkrete.
Sipas draft-deklaratës së samitit, e raportuar nga Radio Evropa e Lirë, mesazhi politik mbetet i njëjtë: e ardhmja e Ballkanit Perëndimor është në BE dhe zgjerimi konsiderohet një mundësi reale. Në terren, shumica e vendeve vazhdojnë të jenë të bllokuara në rrugën e anëtarësimit, ndërsa vetëm Shqipëria dhe Mali i Zi shihen si vendet me progres më të dukshëm, edhe pse ky progres cilësohet i brishtë dhe i ekspozuar ndaj llogaritjeve politike brenda vetë BE-së.
Një nga zhvillimet kryesore para samitit lidhet me Malin e Zi. Podgorica mbylli më 16 dhjetor pesë kapituj negociues dhe tani ka të mbyllur 12 nga 33 kapituj gjithsej, një hap i madh për procesin e anëtarësimit. Draft-konkluzat e referuara nga REL theksojnë se deri javën e kaluar Franca kishte kërkuar që të mbylleshin vetëm tre kapituj, por pas një komunikimi në nivel të lartë mes presidentit të Malit të Zi, Jakov Millatoviq, dhe presidentit francez, Emmanuel Macron, Parisi pranoi mbylljen e pesë kapitujve.
Sipas analizës, rezerva e Francës nuk lidhej realisht me Malin e Zi, por me Serbinë. Beogradi ka ngecur në rrugën europiane që nga nisja e luftës në Ukrainë në vitin 2022, për shkak të mosrreshtimit me sanksionet e BE-së ndaj Rusisë dhe vlerësimeve për progres të pamjaftueshëm në sundimin e ligjit. Meqë hapja dhe mbyllja e kapitujve kërkon konsensus të 27 vendeve anëtare, disa kryeqytete përdorin shpesh taktikën e lidhjes së ecurisë së një vendi kandidat me një tjetër, duke i kthyer proceset e zgjerimit në një lojë presionesh politike.
Kosova mbetet një tjetër pikë e nxehtë e samitit. Ajo përfaqësohet nga presidentja Vjosa Osmani, e cila pritet të zhvillojë takime me udhëheqës të institucioneve të BE-së dhe liderët pjesëmarrës, ku prioritet do të jetë heqja e masave ndëshkuese të vendosura nga BE-ja në vitin 2023. Këto masa përfshinë edhe ngrirjen e qindra milionave euro, pasi Kosova procedoi me rezultatet e zgjedhjeve lokale në veriun me shumicë serbe, pavarësisht paralajmërimeve të Brukselit.
Edhe pse ekziston një vlerësim i gjerë se Kosova ka ndërmarrë hapa për të shtensionuar situatën dhe masat duhet të hiqen gradualisht, Franca ka udhëhequr përpjekjet për të ngadalësuar procesin. E mbështetur nga Hungaria, Italia, Spanja dhe Sllovakia, Parisi ka siguruar që asnjë masë të mos hiqet para zgjedhjeve parlamentare në Kosovë më 28 dhjetor 2025. Në të njëjtën linjë, këto shtete janë përmendur si kyçe edhe në periudhën kur Serbia shmangu sanksionet e BE-së dy vjet më parë, pas sulmit të militantëve serbë të dyshuar si të mbështetur nga Beogradi ndaj Policisë së Kosovës në Banjskë të Zveçanit, ku mbeti i vrarë një polic.
Draft-deklarata e samitit përfshin edhe dialogun Kosovë–Serbi të ndërmjetësuar nga BE-ja, duke theksuar se mungesa e normalizimit të raporteve i mban të dyja vendet të bllokuara në rrugën evropiane. Dokumenti nënvizon se të gjitha marrëveshjet e arritura duhet të zbatohen, veçanërisht marrëveshja e vitit 2023 për rrugën drejt normalizimit dhe aneksi i saj, ndërsa mbështetja në kuadër të Reformës për Ballkanin Perëndimor dhe Rritjen lidhet me angazhim konstruktiv dhe progres të matshëm në normalizim. Që nga shtatori 2023, disa ditë para ngjarjeve të Banjskës, nuk është mbajtur asnjë rund i nivelit të lartë në Bruksel. Marrëveshja e 2023, edhe pse nuk u nënshkrua nga palët, vlerësohet nga BE-ja si detyruese dhe kërkohet zbatimi i saj, përfshirë aneksin.
Në analizë përmendet se marrëveshja me 11 nene parashikon, mes të tjerash, një nivel vetëmenaxhimi për komunitetin serb në Kosovë, njohje të ndërsjellë të simboleve shtetërore, mosbllokim nga Serbia të anëtarësimit të Kosovës në organizata ndërkombëtare, si dhe zbatimin e marrëveshjeve të mëhershme të arritura gjatë dialogut.
Në pjesën ekonomike, në samit pritet të theksohet Plani i Rritjes i BE-së për Ballkanin Perëndimor me vlerë 6 miliardë euro, i lidhur me zbatimin e reformave dhe investimeve. Kjo shumë paraqitet si shtesë e 29 miliardë eurove që po zbatohen përmes Planit Ekonomik dhe të Investimeve, ndërsa vendet e rajonit nxiten të shfrytëzojnë maksimalisht mundësitë e paketës së re përmes zbatimit në kohë të reformave.
Përtej zgjerimit klasik, Brukseli po shtyn për hapa të integrimit gradual të rajonit në tregun e BE-së. Shqipëria, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut dhe Serbia gjatë vitit 2025 iu bashkuan Zonës së Vetme të Pagesave në Euro, SEPA, që synon të thjeshtojë dhe ulë kostot e transfereve bankare në euro, ndërsa pritshmëria është që edhe Kosova dhe Bosnja të bashkohen së shpejti. Një objektiv tjetër për vitin 2026 është përfshirja e të gjithë rajonit në regjimin e telefonisë mobile të BE-së, me qëllim përdorimin e tarifave të brendshme të BE-së për thirrje, mesazhe dhe internet, si një hap i mëtejshëm drejt uljes së tarifave të roamingut BE–Ballkani Perëndimor që hynë në fuqi më 2023. Në këtë kontekst përmendet edhe fakti se Moldavia dhe Ukraina pritet t’i bashkohen zonës së roamingut të BE-së më 1 janar.
Në përfundim, samiti BE–Ballkani Perëndimor i 17 dhjetorit pritet të prodhojë më shumë mesazhe politike sesa vendime konkrete, në një moment kur zgjerimi vazhdon të kushtëzohet nga bllokime brenda BE-së, nga dialogu Kosovë–Serbi dhe nga zhvillimet gjeopolitike, ndërsa Ukraina mbetet tema që dominon tryezën e liderëve evropianë në takimin e 18–19 dhjetorit në Bruksel.
About the Author
